วันสารทจีน หรือ เทศกาลสารทจีน ตรงกับเดือน 7 ตามปีปฏิทินทางจันทรคติของจีน โดยปกติแล้วจะช้ากว่าปีปฏิทินทางจันทรคติของไทยประมาณ 2 เดือน ซึ่งตามปีปฏิทินทางจันทรคติของไทยนั้น วันสารทจีนจะตรงกับวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 9 วันส่วนวันไหว้สารทจีน 2563 นี้ตรงกับวันพุธที่ 2 กันยายน พ.ศ.2563 นอกจากวันสารทจีนจะเป็นอีกเทศกาลหนึ่งที่มีความสำคัญสำหรับชาวจีนแล้วยังถือเป็นวันสำคัญที่ลูกหลานชาวจีนจะแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ โดยพิธีเซ่นไหว้ และยังเป็นเดือนที่ประตูนรกเปิดให้วิญญาณทั้งหลายมารับกุศลผลบุญได้อีกด้วย
การไหว้ในเทศกาลสารทจีน แบ่งออกเป็น 3 ชุด คือ
1.ชุดสำหรับไหว้เจ้าที่
ส่วนใหญ่จะไหว้ในช่วงเช้า มีอาหารคาวหวาน ขนมที่ไหว้ก็ขนมถ้วยฟู กุยช่าย ส่วนขนมไหว้พิเศษที่ต้องมีซึ่งเป็นประเพณีของสารทจีนคือขนมเทียน ขนมเข่ง ซึ่งต้องแต้มจุดสีแดงไว้ตรงกลาง เนื่องจากชาวจีนมีความเชื่อที่ว่าสีแดงเป็นสีแห่งความเป็นศิริมงคล นอกจากนั้นก็มีผลไม้ น้ำชา หรือเหล้าจีน และกระดาษเงินกระดาษทอง
2.ชุดสำหรับไหว้บรรพบุรุษ
ในส่วนนี้จะคล้ายๆ แบบการไหว้เจ้าที่พร้อมแต่จะจัดกับข้าวตามที่บรรพบุรุษชอบ ตามธรรมเนียมต้องมีน้ำแกงหรือขนมน้ำใสๆ วางข้างชามข้าวสวย และน้ำชาจัดชุดตามจำนวนของบรรพบุรุษ ขาดไม่ได้ก็คือขนมเทียน ขนมเข่ง ผลไม้และกระดาษเงินกระดาษทอง
3.ชุดสำหรับไหว้วิญญาณเร่ร่อนหรือวิญญาณไม่มีญาติ
สำหรับวิญญาณเร่ร่อนหรือวิญญาณไม่มีญาติ เรียกว่า ไป๊ฮ๊อเฮียตี๋ แปลว่า ไหว้พี่น้องที่ดี เป็นการสะท้อนความสุภาพและให้เกียรติของคนจีน เรียกผีไม่มีญาติว่าพี่น้องที่ดีของเรา โดยการไหว้จะไหว้นอกบ้านของไหว้จะมีทั้งของคาวหวานและผลไม้ตามต้องการ แต่ที่พิเศษก็คือมีข้าวหอมแบบจีนโบราณ คอปึ่ง เผือกนึ่งผ่าซีกเป็นเสี้ยวใส่ถาด เส้นหมี่ห่อใหญ่ เหล้า น้ำชา และกระดาษเงินกระดาษทองจัดทุกอย่างวางอยู่ด้วยกันสำหรับเซ่นไหว้
ขนมที่ใช้ไหว้วันสารทจีน
สมัยโบราณชาวจีนใช้ขนมไหว้ 5 อย่าง เรียกว่า โหงวเปี้ย หรือเรียกชื่อเป็นชุดว่า ปัง เปี้ย หมี่ มั่ว กี โดยแบ่งเป็นชนิดต่างๆ ต่อไปนี้
ปัง คือขนมทึงปัง เป็นขนมที่ทำมาจากน้ำตาล เปี้ย คือขนมหนึงเปี้ย คล้ายขนมไข่ หมี่ คือขนมหมี่เท้า ทำมาจากแป้งข้าวเจ้าข้างในไส้เต้าซา มั่ว คือขนมทึกกี่ เป็นขนมข้าวพองสีแดงตรงกลางมีไส้เป็นแผ่นบาง และกี คือขนมทึงกี ทำเป็นชิ้นใหญ่ยาว เวลาจะกินต้องตัดเป็นชิ้นเล็กๆ
แต่ชาวไทยเชื้อสายจีนส่วนใหญ่จะใช้ขนมเทียน ขนมเข่งในการไหว้ โดยหลักของที่ไหว้ก็จะมีของคาว 3 หรือ 5 อย่าง เช่น ไก่ หมู เป็ด ไข่ หมึก ปลา เป็นต้น ของหวาน 3 หรือ 5 อย่าง เช่น ขนมเทียน ขนมมัดไต้ ขนมถ้วยฟู หรือขนมสาลี่ปุยฝ้าย ขนมเปี๊ยะ ส้ม หรือผลไม้ตามใจชอบค่ะ
7 ข้อห้ามทำเมื่อถึงสารทจีน คือ
ห้ามแต่งงาน ห้ามเดินทางบ่อย ห้ามอยู่นอกบ้านช่วงดึกดื่น ห้ามซื้อบ้าน / ห้ามย้ายบ้าน ห้ามเริ่มงานก่อสร้างใดๆ ห้ามดำเนินการเริ่มธุรกิจใดๆ ห้ามว่ายน้ำตอนกลางคืน และขอบอกไว้ก่อนเลยว่า หากใครที่ทำข้อห้ามทั้ง 7 ข้อนี้ในวันสารทจีนอาจจะซวยกันไปตลอดทั้งปีแบบไม่รู้ตัวก็เป็นได้ ดังนั้น ถ้าไม่จำเป็นก็พยายามหลีกเลี่ยงให้มากที่สุดน่าจะดีกว่าค่ะ
แง่คิดดีๆ สำหรับวันสารทจีน นอกจากจะเป็นประเพณีที่ลูกหลานจะแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษซึ่งล่วงลับไปแล้ว ยังเป็นประเพณีที่มีกุศโลบายในการสนับสนุนให้ทุกคนในครอบครัวทำกิจกรรมร่วมกันอย่างพร้อมหน้าและมีความสุขอีกด้วย
